Dymitr Szostakowicz (Shostakovich) (Дми́трий Дми́триевич Шостако́вич) (ur. 12/25 września 1906 w Sankt Petersburgu, zm. 9 sierpnia 1975 w Moskwie) – kompozytor i pianista rosyjski, często uważany za najwybitniejszego symfonika XX wieku pomimo pewnych kontrowersji dotyczących jego zawodowych poczynań w okresie przesilenia stalinizmu.
Urodził się w Petersburgu w rodzinie polskiej rodem z Wilna i tam ukończył konserwatorium w 1923 na wydziałach fortepianu i kompozycji. W 1926 rozgłos zdobyła jego pierwsza symfonia. W 1927 otrzymał dyplom honorowy na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Jest twórcą sześciu koncertów, piętnastu kwartetów smyczkowych i piętnastu symfonii.
Jest jednym z kompozytorów z pokolenia muzyków, których działalność przypadła w czasach porewolucyjnych. Bardzo wcześnie rozpoczął komponować; studiował w konserwatorium petersburskim (fortepian - L. Nikołajew, kompozycja - M. Steinberg). Dyplom z fortepianu uzyskał w 1923, dwa lata później - dyplom z kompozycji. Niemal równocześnie z ukończeniem studiów zbiegł się debiut kompozytorski Szostakowicza: wykonanie (1926) I Symfonii, pisanej jeszcze w konserwatorium. I Symfonia ukazuje już cechy długo później właściwe twórczości Szostakowicza: zamiłowanie do kontrastów wyrazowych (bezpośrednie następstwo groteskowo-ironicznych fragmentów z prawdziwie lirycznymi) i drapieżną dramatyczność. Wpływy muzyki Schönberga, Křenka i Hindemitha świadczy opera Nos (1928) do tekstu Gogola. Bogata polirytmia, wykroczenie poza ramy tonalności, nowatorstwo instrumentalne, zastosowane śpiewu mówionego - oto podstawowe, wyróżniające dzieło cechy. Po III Symfonii "Pierwszomajowej" (1929), radzieckim odpowiedniku (z uwagi na treść ideowo-programową) IX Symfonii Beethovena, i balecie Złoty wiek (1930) Szostakowicz skomponował drugą z kolei operę: Lady Makbet mceńskiego powiatu (1932); jej główne właściwości to rozwiązania teatralne, przerzucenie akcji muzycznej na plan symfoniczny, szokujące pomysły scenograficzno-instrumentacyjne. Radykalizm języka muzycznego Szostakowicza okazał się jednak nie do przyjęcia dla ówczesnej stalinowskiej ideologii polityczno-kulturalnej. Po paru niefortunnych próbach znalezienia właściwego rozwiązania sytuacji kompozytor zdecydował się zrezygnować z dotychczasowego stylu i techniki kompozytorskiej, z poszukiwania nowych środków, uprościł język na rzecz maksymalnej komunikatywności wyrazu i nieskomplikowanej formy. Ciągłe konflikty ze stalinowską cenzurą doprowadziły do utracenia przez kompozytora wszelkich przywilejów w 1948. Ograniczenia w muzyce Szostakowicza i w jego stylu życiowym były ulżone nieco w 1949, po napisaniu kantaty "Pieśni lasu", gdzie Stalin był serenadowany jako "wielki ogrodnik". W tym samym roku Szostakowicz odzyskał swój paszport i reprezentował ZSRR na międzynarodowym kongresie muzycznym w USA. Zasłużył się wtedy władzy tak bardzo, że w 1951 został mianowany posłem do Rady Najwyższej ZSRR. W 1960 Szostakowicz wstąpił do KPZR.
Trzon twórczości Szostakowicza tworzą symfonie, piętnaście dzieł powstałych w ciągu 46 lat, którym twórca zawdzięcza miano jednego z najwybitniejszych symfoników XX w. Formalnie Szostakowicz jest kontynuatorem tradycji beethovenowskiej: stosuje klasyczny wieloczęściowy model symfoniczny, zachowuje klasyczne uformowanie wewnętrzne poszczególnych części. Monumentalizm, patos, zawsze silny pierwiastek dramatyczny, bogata inwencja melodyczna, krańcowe natężenie ekspresji, dynamizm i witalność - oto cechy muzyki wielkiego radzieckiego symfonika.